Opis działań
Działania ochronne
Czynna ochrona nietoperzy obejmie w projekcie tworzenie nowych stanowisk oraz moderizację już istniejących.
W Polsce, w 10 obszarach Natura 2000 zostaną zainstalowane wieże dla nietoperzy. Staną one w obrębie żerowisk w lasach. Dokładna lokalizacja będzie zależeć od specjalistycznych badań nad wykorzystaniem siedlisk przez nietoperze, w porozumieniu z lokalnymi nadleśnictwami odnoście logistyki i użytkowania terenu. Następnie opracowany zostanie pełny projekt techniczny oparty na ogólnej koncepcji i uzyskane zostaną formalne pozwolenia.
PLAN
10 schronień rozrodczych (wieże),
100 kryjówek przejściowych (domki dla nietoperzy „bat huts”),
5 zimowisk (hibernakula).
Wieże są spójną syntezą wcześniejszych doświadczeń, znanych potrzeb nietoperzy i sprawdzonych rozwiązań z obiektów zasiedlonych przez nietoperze. Konstrukcja drewniana na betonowej podstawie, zapewnia optymalne wykorzystanie przestrzeni, mikroklimat i bezpieczeństwo odpowiednie dla gatunku i pory roku. Gradient warunków mikroklimatycznych wewnątrz zapewni niezależność od stanów pogodowych. W celu zwiększenia różnorodności zostanie użyte specjalistyczne wyposażenie, wykorzystywane przez nas we wcześniejszych projektach podczas poprawiania stanu ponad 60 schronień.
Hibernacula będą budowane dla kolonii, które nie mają odpowiednich, bezpiecznych kwater zimowych (brak schronień zastępczych, długa lub niebezpieczna trasa pomiędzy schronieniem letnim a zimowym). Prefabrykowane pierścienie o średnicy do 2,5 m utworzą ok. 30 m lekko nachylony, połączony tunel, zapewniający właściwy mikroklimat.
Domki dla nietoperzy
W miejscach żerowania podkowca małego powstaną domki dla nietoperzy („bat huts”), które posłużą nietoperzom jako schronienia nocne, kryjówki przejściowe, a niektórym gatunkom jako główne schronienia letnie. Pomysł wynika z obserwacji behawioru podkowca, który wykorzystuje tymczasowe schronienia (schroniska skalne, kapliczki, wiaty), by ograniczyć długość nocnych przelotów. Mogą tam odpocząć lub ukryć w nich zabrane z kolonii młode. Inspiracją były eksperymenty tworzenia pełniących ęte rolę sztucznych schronień, budowanych przez chiropterologów z Vincent Wildlife Trust w Walii.
Zamontowane wyposażenie (specjale budki, płytki kamienne, obicia drewniane, itp.) rozszerzy funkcje schronień i umożliwi ich zasiedlanie przez inne organizmy. Zespół projektowy wyposaży sztuczne schronienia w moduły poprawiające warunki zimowania borowców, płazów czy owadów. Na ścianach zewnętrznych zamontujemy struktury stanowiące domy dla pszczoły murarki i budki szczelinowe dla mopków, które, jak pokazały badania pp. Gottfried stanowią schronienie dla 12 gatunków nietoperzy. Wieże zostaną również zaopatrzone w sprawdzone rozwiązania przywabiające nietoperze: emitery sygnałów socjalnych, fragmenty drewna z zapachem nietoperzy i guano z pobliskich schronień.
Modernizacja/poprawa stanu schronień
W Polsce większość schronień podkowca małego w obrębie obszarów Natura 2000 została wcześniej zabezpieczona. Jednak warunki w i wokół obiektów mogą się pogorszyć. Monitoring wskaże przypadki wymagające podjęcia nieoczekiwanych działań ochronnych. Nasze doświadczenia wskazują na 2 poważniejsze przypadki rocznie, stąd planowanych jest 10 interwencji. Pozostałe kraje będą rozwiązywać wciąż nierozwiązane problemy w kluczowych schronieniach nietoperzy: zabezpieczenie 6 jaskiń w Rumunii przed niepokojeniem ludzi, poprzez montaż tablic informacyjnych i krat wejściowych; zabezpieczenie 2 kluczowych schronień podkowca małego i nocka dużego w zamkach w Czechach, za pomocą platform na guano; w Słowacji zwiększenie potencjału i jakości schronień nietoperzy w 10 śródleśnych budynkach i 2 podziemiach; oznakowanie zasiedlonych przez nietoperze drzew w celu zapobieżenia ich wycince, wywieszenie 36 specjalnych budek dla nietoperzy.
Modernizacja siedlisk żerowiskowych
Woda jest niezbędna dla owadów, które są głównym pokarmem nietoperzy. Nawet mała kałuża na terenach górskich jest bardzo ważna, także dla płazów składających skrzek (kumak górski, traszki). W Polsce zostaną utworzone 3 stawy, w Słowacji 10, a w 1 z dużym zamuleniem i zarastaniem brzegów zostanie usunięte błoto namuliskowe i krzewy.
Promocja
Aby stawić czoła zagrożeniom wynikającym z niewłaściwego zachowania ludzi, projekt zapewni dostęp do szczegółowych informacji dotyczących wszystkich celów projektowych poprzez: stronę projektu dostępną w 5 językach, media społecznościowe, prasę, radio, telewizję, portale informacyjne, ulotkę, tablice, gadżety. Materiały dystrybuowane będą w centrach turystycznych, Internecie oraz na wydarzeniach typu: Noc Nietoperzy, rajdy, warsztaty plastyczne, zajęcia, konkursy, wykłady, festiwale plenerowe, wycieczki, obserwacje nietoperzy z przewodnikiem, stoiska wystawowe.
NARZĘDZIA ROZPOWSZECHNIANIA dla kluczowych uczestników dalszych działań obejmą internetową platformę wiedzy i wymiany doświadczeń;
materiały informacyjne dla leśników, przewodników turystycznych, branży budowlanej, administracji, organizacji pozarządowych;
propozycje aktualizacji zaleceń dotyczących łagodzenia skutków, odszkodowań, planowania ochrony, obróbki drewna konstrukcyjnego bez użycia szkodliwych chemikaliów; prezentacje na sympozjach, konferencja podsumowująca, sprawozdanie dla laika.
BUDOWANIE ZDOLNOŚCI/POTENCJAŁU w celu zwiększenia efektywności projektu i potencjału replikacji
Zespół projektowy – rozwój umiejętności, wspólne pozyskiwanie funduszy, wykorzystanie kreatywnych metod;
Multiplikatorzy – warsztaty szkoleniowe dla przewodników turystycznych, pracowników leśnictwa, zawodów związanych z nietoperzami, pracowników sektora ochrony przyrody, właścicieli gruntów, władz lokalnych, wolontariuszy;
Konkurs dla architektów na rozwiązania przyjazne nietoperzom;
Wzmocnienie ośrodków edukacji leśnej w materiały multimedialne i detektory nietoperzy;
Warsztaty dla osób niepełnosprawnych i pracujących z osobami niepełnosprawnymi.
REPLIKACJA (POWIELANIE)
Aby stymulować inicjatywy na rzecz ochrony nietoperzy, w tym powielanie działań projektowych lub ich wariantów, obok dostarczenia neizbędnych informacji i instrukjci, w projekcie przewidziany został system regrantingowy. Opracowane zostaną podręczniki tworzenia budek i modułów ochronnych, promowane wśród potencjalnych producentów na rynek (np. przez spółdzielnie socjalne). Narzędzia dla przewodników turystycznych to między innymi przewodnik po Krainie Podkowca, ulotki, gadżety promocyjne, inne materiały pomocnicze, certyfikowane szkolenia. Kontynuowane będzie przyznawanie nagród: Złotego Podkowca i Znaku Jakości „Kraina Podkowca”.