„Złoty Podkowiec”
i Znak Jakości „Kraina Podkowca”
PTPP „pro Natura” ustanowiło wyróżnienia dla osób i instytucji za działalność sprzyjającą nietoperzom. Osobom indywidualnym przyznawane jest wyróżnienie i medalion „Złoty Podkowiec”.
Natomiast instytucje mogą zostać wyróżnione Znakiem Jakości „Kraina Podkowca”, którym mogą oznakować swoją siedzibę i wytwarzane produkty.
Wyróżnienia przyznawane są przez Kapitułę Znaku za działania w znaczący sposób wpływające na ochronę lub świadomość potrzeby ochrony podkowca małego, bądź innych nietoperzy na obszarze Krainy Podkowca.
Kandydatów do wyróżnienia Medalem lub Znakiem może zaproponować każda osoba i instytucja, nadsyłając pisemnie do Kapituły (na adres Biura Znaku czyli PTPP „pro Natura”) uzasadnienie wyboru kandydata, wraz z informacjami o dokonaniach w zakresie określonym regulaminem. W zgłoszeniu koniecznie należy podać nazwę zgłaszanego podmiotu oraz własne i jego dane kontaktowe, w tym telefon lub e-mail.
Link: Regulamin Znaku
Złoty Podkowiec
Medal Złoty Podkowiec został przyznany Laureatce w uznaniu jej znaczącego wieloletniego wkładu w ochronę nietoperzy na terenie Małopolski.
Ze szczególnym uznaniem Kapituła odnotowała, iż w 1996 roku wbrew wielu przeciwnościom, Laureatka, sprawująca wówczas funkcję Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w województwie nowosądeckim, wsparła ratowanie jedynej znanej w tym czasie w Polsce, kolonii rozrodczej podkowca małego kościele w Jaworkach, dzięki czemu przyczyniła się do jej uratowania. Co istotne, działanie to stało się inspiracją i kamieniem węgielnym powołania Programu Ochrony Podkowca Małego w Polsce.
Kapituła doceniła również osobiste zaangażowanie laureatki w opiekę nad projektem „Ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk chronionych w ramach sieci Natura 2000 w Małopolsce”. Wzorowa realizacja tego zadania, wykonywanego przez zespół pracowników RDOŚ w Krakowie, przyniosła imponujące efekty przyrodnicze i społeczne.
Kapituła Krainy Podkowca przyznała to wyróżnienie w 2021 roku w uznaniu osiągnięć Laureatki w działaniach mających na celu ochronę nietoperzy na terenie Małopolski.
Szczególne uznanie i szacunek Kapituły zyskało osobiste, wymagające poświęcenia i sprostania wielu nieoczekiwanym trudnościom, zaangażowanie laureatki w koordynację projektu “Ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk chronionych w ramach sieci natura 2000 w Małopolsce“. Dzięki temu realizacja tego zadania, podjętego przez RDOŚ w Krakowie, przyniosła imponujące efekty przyrodnicze i społeczne, zaś sam projekt stał się modelowym przykładem działań w ramach Programu ochrony podkowca małego w Polsce.
Peter H.C. Lina należy do najbardziej znanych w Europie i na Świecie badaczy i aktywistów w ochronie nietoperzy. Obecnie pracuje w Centrum Naturalis w Lejdzie. Jest też motorem napędowym Europejskich Sympozjów Chiropterologicznych (EBRS), pomysłodawcą i współtwórcą BatLife oraz kluczowym członkiem wielu paneli, w tym EUROBATS.
Polski ruch chiropterologiczny wiele zawdzięcza Peterowi Linie, jego osobistemu wsparciu i poparciu na europejskiej arenie. Również badania naukowe i ochrona podkowca małego należą do dziedzin, których rozwój bez pomocy Petera byłby na pewno dużo trudniejszy.
Henry Schofield jest z całą pewnością światowym ekspertem w ochronie podkowców. Jego praca doktorska należy do podstawowych źródeł wiedzy o ekologii i etologii podkowca małego.
Jako główny specjalista ds. badań naukowych i ochrony przyrody w Vincent Wildlife Trust, Henry prowadził pionierskie w skali światowej projekty ochrony podkowców. Dzięki tym doświadczeniom, VWT wypracowało standardy, które w dużej mierze zostały zaadaptowane i wykorzystane w działaniach PTPP „pro Natura”, w tym w projekcie LIFE Podkowiec+.
Strona internetowa Vincent Wildlife Trust
Dr Bożena Kotońska, biolog z wykształcenia, jest małopolskim Regionalnym Konserwatorem Przyrody.
W ochronę przyrody angażuje się zawodowo i osobiście, inicjując programy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i wspierając inicjatywy zewnętrzne, na przykład organizacji społecznych.
Wsparcie udzielane realizacji Programu Ochrony Podkowca Małego w znacznym stopniu pomogło w realizacji jego celów.
Dr inż. Andrzej Węgiel i mgr inż. Jolanta Węgiel, są z wykształcenia leśnikami i pracują w zawodzie, na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Ale są także chiropterologami, podróżnikami, społecznikami i popularyzatorami wiedzy przyrodniczej.
Są autorami wielu publikacji naukowych i popularnych, angażują się w ochronę przyrody, zwłaszcza nietoperzy.
Ich działalność znacznie przyczyniła się do odtworzenia populacji podkowca małego w Polsce i do zaplanowania kolejnych działań ochronnych, w tym Programu Ochrony Podkowca Małego.
Oboje mają znaczące osiągnięcia w popularyzacji wiedzy o nietoperzach i kształtowaniu przyjaznego nastawienia do tych zwierząt.
Ksiądz Jan Pipka jest proboszczem w parafii grecko-katolickiej w Krynicy Zdroju. Strych tamtejszej świątyni zamieszkują kolonie podkowca małego i nocka dużego, należące do najcenniejszych w regionie.
Wcześniej, jako proboszcz parafii p.w. Św. Dymitra w Śnietnicy, także pomógł w zachowaniu stanowiska podkowca małego.
Ksiądz proboszcz aktywnie propaguje ochronę nietoperzy, które żartobliwie nazywa swymi parafianami chętnie udzielając się w mediach, dzięki czemu dociera nie tylko do parafian, ale i całego społeczeństwa.
X. Krzysztof Pacyga
Ksiądz kanonik Krzysztof Pacyga, proboszcz Parafii p.w. Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich, zaopiekował się koloniami podkowców małych i nocków dużych, zamieszkujących poddasze kościoła. Obie kolonie są ważne w skali kraju i jedne z największych w skali regionalnej.
Państwo Jan i Urszula Gawłowscy wraz z rodziną mają pod dachem zamieszkanego przez nich młyna maleńkich sublokatorów w postaci nietoperzy. Kolonia podkowców małych, którą się opiekują, należy do najważniejszych w kraju.
Jan Wróblewski wniósł wieloletni wkład w zachowanie jednego z najcenniejszych polskich stanowisk podkowca małego znajdującego się w rejonie Głuchołazów w województwie opolskim. Stanowisko nietoperzy na terenie przedsiębiorstwa „Marmur” w Sławniowicach to najliczniejsza, spośród znanych w Polsce, kolonia rozrodcza podkowca małego oraz drugie co do wielkości zimowisko tego gatunku. To miejsce, skupiające blisko dziesięć procent krajowej populacji podkowca, jest cenne dla ochrony nietoperzy w skali całej Europy. Istnieje jako takie do dziś wyłącznie dzięki determinacji, przyrodniczej pasji i wrażliwości Laureata.
Kazimierz Staszków od wielu lat angażuje się w ochronę polskiej przyrody, a przede wszystkim nietoperzy na Ziemi Nyskiej i Opolszczyźnie. W szczególności wniósł wielki wkład w popularyzowanie wiedzy o nietoperzach i ich ochronie poprzez sztukę fotografii i działalność wystawienniczą, jak również inicjatywę utworzenia i kierowanie stowarzyszeniem „Marmurowa Dolina”, którego jednym z głównych celów statutowych jest dbałość o zachowanie stanowisk nietoperzy w rejonie Głuchołazów.
Wojciech Sanek kierował pracami ciężkowickiego muzeum, prowadził wiele prelekcji i zajęć terenowych, zainicjował regularne Noce Nietoperzy i promował rozwieszanie budek dla tych ssaków.
Dr Tomasz Kokurewicz od kilku dekad angażuje się w ochronę i badania nietoperzy oraz działalność edukacyjną i popularyzatorską promującą ochronę tej grupy zwierząt.
W szczególności, Laureat wniósł wkład w podwaliny ochrony podkowca małego w Polsce: opracowania naukowe i działania dla zachowania kilku z nielicznych znanych na początku lat 90-tych stanowisk tego gatunku, stały się inspiracją dla powstania Programu ochrony podkowca małego realizowanego do dziś przez PTPP „pro Natura”.
Rodzina Rybczyńskich zaangażowała się w zachowanie cennej i jednej z nielicznych na Dolnym Śląsku kolonii rozrodczej podkowca małego. Laureaci nie tylko pozwolili nietoperzom przebywać pod dachem zagospodarowywanego i restaurowanego przez nich budynku Wapiennika „Łaskawy Kamień” w Starej Morawie, ale również dołożyli wszelkich starań, aby nietoperze czuły się tam jak najlepiej. To udało się na tyle dobrze, że obecnie Wapiennik jest schronieniem kolejnej kolonii rozrodczej nietoperzy – od kilku lat zadomowił się tu również nocek duży.
Laureaci sa bardzo aktywni na polu edukacji i artystycznej promocji ochrony nietoperzy. Dzięki Rodzinie Rybczyńskich Wapiennik „Łaskawy Kamień” to dziś ważne miejsce na Szlaku Podkowca i chiropterologicznej mapie Polski.
Ksiądz doktor Zenon Krzysztof Tomasiak dzięki konsekwentnym staraniom o ochronę kolonii rozrodczych i zimowisk oraz promowanie pozytywnego wizerunku nietoperzy zyskał przydomek „proboszcza od nietoperzy”. Jego starania o utrzymanie odpowiednich siedlisk wykraczały poza obręb kościoła parafialnego. Starał się zachować drzewa na trasach przelotów podkowców, udzielał też pomocy chiropterologom podczas ich badań, a sam będąc amatorem speleologii, wspierał ochronę jaskini Diabla Dziura, w której zimują podkowce i nietoperze z innych gatunków.
Kraina Podkowca
Znak Jakości Kraina Podkowca został przyznany inicjatywie turystycznej, formalnie działającej jako Zuzanna Długosz Usługomat, jednak powszechnie znanej jako Baba z Gór.
Kapituła z dużym uznaniem oceniła twórcze zaangażowanie i pomysłowość Laureatki w wykorzystaniu idei Krainy Podkowca w prowadzonej przez nią działalności przewodnickiej, turystycznej i edukacyjnej. Kapituła uznała działalność Baby z Gór za modelowy przykład aktywności, jakiej znak Krainy Podkowca ma służyć, przynoszącej korzyści zarówno przyrodzie regionu, jak i żyjącym tu ludziom.
Szczególne uznanie Kapituły zyskały prowadzone przez Laureatkę terenowe lekcje przyrody połączone z obserwacjami nietoperzy, na stałe wpisane do jej oferty edukacyjno-przewodnickiej.
Inicjatywie turystycznej Baba z Gór przyznane zostało prawo posługiwania się znakiem Kraina Podkowca jako świadectwem zaangażowania w ochronę przyrody.
Bo, jak powiadają: baba z gór – podkowcom lżej!
Strona internetowa: Baba z Gór (www.babazgor.pl)
Wyróżnienie przyznane przez Kapitułę Krainy Podkowca w 2021 roku w uznaniu zaangażowania Laureata w szerzenie idei ochrony nietoperzy oraz idei Krainy Podkowca w ramach prowadzonej przez niego działalności turystycznej i edukacyjnej.
Szczególne uznanie kapituły zyskał ogromny wkład laureata w rozwijanie koncepcji Krainy Podkowca oraz twórcze jej propagowanie wśród rzeszy przewodników turystycznych jak również pośród innych branż związanych z popularyzowaniem wartości krajobrazowych, historycznych i kulturowych południowej Polski.
Firmie turystycznej Piotra Firleja przyznane zostało prawo posługiwania się znakiem Krainy Podkowca jako świadectwem zaangażowania w ochronę przyrody.
profil Centrum na FaceBooku
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie otrzymała Znak Jakości Kraina Podkowca w 2018 roku.
Kapituła wzięła pod uwagę między innymi podjęcie przez RDOŚ kontynuacji ochrony podkowca w województwie podkarpackim, zaangażowanie w ochronę stanowisk nietoperzy i wsparcie dla działań społecznych podejmowanych w regionie.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu przyczyniła się do uratowania największej w Polsce kolonii podkowca małego w Sławniowicach.
Znak Jakości Kraina Podkowca świadczy o dużym zaangażowaniu RDOŚ w ochronę przyrody w województwie i poparcie inicjatyw społecznych w tym zakresie.
Fundacja Benevolens opiekuje się zlokalizowaną w Głuchołazach kolonią podkowca małego. Stanowisko jest jednym z nielicznych w polskich Sudetach i ma znaczenie dla populacji tego gatunku w Polsce.
Fundacja prowadzi także ciekawą działalność edukacyjną poświęconą nietoperzom, między innymi w parku przylegającym do stanowiska podkowców.
Zespół Szkół w Jerzmanowicach, na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, od lat organizuje wydarzenia związane z nietoperzami. Prowadzoną w sposób twórczy i atrakcyjny edukację nauczyciele i uczniowie Zespołu Szkół kierują do lokalnej społeczności i przyjezdnych. W organizację wydarzeń angażuje się wielu lokalnych partnerów, co czyni ofertę jeszcze bardziej atrakcyjną.
Muzeum Ziemi Wiśnickiej gospodaruje zamkiem w Nowym Wiśniczu, cennym stanowiskiem nietoperzy, przede wszystkim podkowca małego. Zamek stanowi zarówno schronienie kolonii rozrodczej, jak i zimowisko tych nietoperzy.
Muzeum nie tylko dostosowało swoją ofertę edukacyjno-turystyczną do potrzeb nietoperzy, ale wprowadziło nowatorskie metody edukacji, związane właśnie z nietoperzami.
W zamku wdrożone zostały, przy zaangażowaniu Polskiego Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „pro Natura”, modelowe adaptacje, służące zarówno poprawie warunków bytowania podkowca małego, jak również wzbogaceniu oferty muzeum o elementy wyjątkowej edukacji przyrodniczej.
Zasługi Gminy Brenna dla nietoperzy obejmują czynną ochronę siedlisk podkowców małych i nocków dużych oraz stworzenie obserwatorium pozwalającego podglądać nietoperze w bezpieczny dla zwierząt sposób.
Samorząd Brennej wprowadził również ochronę prawną w postaci stanowiska dokumentacyjnego ważnego zimowiska nietoperzy.
Fundacja im. Zofii Kossak opiekuje się stanowiskami nietoperzy we własnych i pobliskich obiektach, prowadząc czynną ochronę tych ssaków w pobliskim parku, w kolonii letniej i w zimowisku.
Organizuje ciekawe wydarzenia inspirowane nietoperzami, szczególnie inspirujące są warsztaty artystyczne.
Na poddaszach świątyń Diecezji Tarnowskiej zamieszkuje znaczna część polskiej populacji podkowca małego. Obiekty te często są istotnym elementem dziedzictwa kultury i przyrody.
Dzięki odpowiedzialnemu gospodarowaniu tym dziedzictwem przez Diecezję Tarnowską, zachowane zostały liczne bezcenne stanowiska chronionych gatunków nietoperzy.
Wieloletnia współpraca kurii i poszczególnych parafii Diecezji z Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „pro Natura” w realizacji projektów Programu Ochrony Podkowca Małego udowodniła, że możliwa jest synergia w osiąganiu celów przyrodniczych, społecznych i ochrony dziedzictwa materialnego.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie zajmuje się ochroną przyrody z urzędu. Jednak sposób, w jaki małopolski RDOŚ wypełnia swe ustawowe obowiązki wyróżnia się w skali kraju i tworzy godne naśladowania standardy.
Dyrekcja wspiera inicjatywy społeczne i podejmuje własne przedsięwzięcia, nakierowane na poprawę stanu siedlisk przyrodniczych. Na szczególne uznanie zasługuje czynne włączenie się Laureata w Program Ochrony Podkowca Małego przez opracowanie własnego projektu zabezpieczania i rewitalizacji nie objętych dotychczas ochroną stanowisk podkowca w województwie małopolskim.
Pieniny to ostatnia ostoja, na której podkowiec mały przetrwał w Polsce.
Na terenie Pienińskiego Parku Narodowego i przy życzliwym wsparciu jego pracowników, miały miejsce pierwsze działania badawcze i ochronne, które stały się inspiracją powstania Programu Ochrony Podkowca Małego.
PPN zabezpieczył zimowiska nietoperzy, a także przeprowadził, we współpracy z PTPP „pro Natura”, eksperyment dostosowania poddasza nowego budynku dyrekcji Parku do potrzeb nietoperzy, dzięki czemu powstało nowe stanowisko podkowca małego w Pieninach.
Ojcowski Park Narodowy jest szczególny wśród polskich parków narodowych. Nietoperze są na jego terenie jednym z najważniejszych elementów przyrody, co odzwierciedla między innymi logo Parku. Działalność Parku przyczynia się do ochrony stanowisk zimowych i letnich, w tym kolonii podkowca małego w siedzibie Dyrekcji Parku.
Park prowadzi bardzo intensywne i ciekawe działania edukacyjne, obok ciekawych wystaw, obejmujące zajęcia w terenie ze specjalistami.
Na poddaszach budynków klasztoru i kościoła w Szczyrzycu od wielu lat znajdują schronienie kolonie rozrodcze podkowca małego, nocka orzęsionego i nocka dużego – gatunków uznawanych za najbardziej zagrożone w Europie.
Dzięki odpowiedzialnemu gospodarowaniu Opactwa, to jedno z najcenniejszych w Polsce stanowisk nietoperzy zachowane zostało w znakomitym stanie, a zamieszkujące strychy nietoperze pozostają w znakomitej kondycji.
Godna pochwały jest życzliwość, z jaką Laureat przyjmuje wizyty chiropterologów z Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody „pro Natura” regularnie monitorujących stan stanowiska oraz otwartość na propozycje związane z zapewnieniem jak najlepszych warunków bytowania koloniom nietoperzy.
W budynkach Nadleśnictwa Baligród w Bukowcu znajduje się jedna z nielicznych w regionie kolonia podkowca małego, której stanowisko zostało uratowane i poprawione dzięki zaangażowaniu Nadleśnictwa, we współpracy z PTPP „pro Natura”.
Strona internetowa Nadleśnictwa
Stowarzyszenie Muzeum Wapiennik, powołane z inicjatywy rodziny Rybczyńskich, jest organizatorem licznych spotkań autorskich, koncertów muzycznych, wydarzeń artystycznych, twórczych, imprez kulturalnych, warsztatów dla dzieci i młodzieży. Organizacja ta zwraca również szczególną uwagę na ochronę przyrody i upowszechnianie działań proekologicznych.
Wśród przedsięwzięć podejmowanych przez Stowarzyszenie ważną rolę zajmuje ochrona stanowisk nietoperzy mieszkających w Wapienniku Łaskawy Kamień: podkowca małego, nocka dużego, a sporadycznie i innych gatunków.
W ramach projektu LIFE Podkowiec+ przeprowadzono remont dachu Wapiennika, a w ramach własnego projektu Stowarzyszenia, finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zostały zamontowane kamery i monitory, dzięki którym prowadzony jest stały monitoring kolonii. W ramach tego projektu powstało również kilkadziesiąt budek dla nietoperzy.
Dzięki tym adaptacjom wielu turystów może dowiedzieć się więcej o nietoperzach. Jest to dla nich często pierwszy tak bliski kontakt z tymi zwierzętami. Stowarzyszenie podejmuje ciekawe akcje promocyjne i edukacyjne, wykonuje pieczątki z podkowcem, wykorzystując własnoręcznie czerpany papier, który uformowany na kształt nietoperzy jest pamiątką dla odwiedzających to miejsce osób. Ponadto prowadzi strony internetowe www.wapiennik.art www.chiropterium.com i na Facebooku, na których zamieszcza materiały z życia nietoperzy, w tym nagrania z monitoringu stanowisk ich bytowania, organizuje prelekcje i spotkania z chiropterologami.
Muzeum Przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków w Ciężkowicach, od wielu lat organizuje wystawy i zajęcia edukacyjne na temat nietoperzy, stymuluje ich czynną ochronę i wspiera lokalne inicjatywy, w tym pomogło w pozyskaniu funduszy na remont kościoła w Bukowcu.
